Phân tích số liệu

class: inverse, middle

# Phân tích số liệu

.footnote[
Phùng Khánh Lâm

Khóa hè Giói thiệu nghiên cứu y học, Bà Rịa, 27-29/07/2018
]
---

## Các bước phân tích số liệu

#### Sau khi đã thu thập dữ liệu, các anh chị sẽ làm gì?

* Giai đoạn ban đầu
    + Kiểm tra và làm sạch dữ liệu
    + Chuẩn bị dữ liệu cho phân tích thực sự
* Giai đoạn phân tích thực sự

#### Bước nào quan trọng/tốn nhiều thời gian nhất?

---
name: initial_data_analysis

## Giai đoạn ban đầu

---

template: initial_data_analysis

#### Kiểm tra và làm sạch dữ liệu

* Mục tiêu: xây dựng bộ dữ liệu sạch cho phân tích

* Tìm lỗi
    + Thường gặp: mất/lặp lại/giá trị ngoại lai/không tương hợp 
    + Phương pháp: thống kê mô tả (số, biểu đồ)
    
* Chẩn đoán lỗi
    + Phân loại: lỗi thực sự/không phải lỗi/không chắc 
    + Cần kiến thức chuyên môn
    
* Sửa lỗi   
    + Sửa/Xóa/Không thay đổi
    + Mọi thay đổi trong bộ dữ liệu đều phải được ghi nhận lại
    + Cập nhật thay đổi trong bộ dữ liệu gốc

---
template: initial_data_analysis

#### Chuẩn bị dữ liệu cho phân tích

* Mục tiêu: chuẩn bị bộ dữ liệu phù hợp cho phân tích

* Tạo thêm các biến số mới
    + Tạo thêm các biến số mới dựa trên các biến số sẵn có
    + Định dạng biến số
    + Phân nhóm biến số

* Chuyển dạng dữ liệu cho phù hợp với phân tích
    + Kết hợp các bảng dữ liệu với nhau
    + Dữ liệu dạng dài hay rộng

---
name: final_data_analysis

## Giai đoạn phân tích thực sự

#### Kế hoạch phân tích

* Thông tin cơ bản: người viết, ngày viết, phiên bản

* Mục tiêu của phân tích

* Phương pháp phân tích cho từng mục tiêu
    + Dân số phân tích
    + Nguồn dữ liệu, chuẩn bị dữ liệu
    + Công cụ phân tích
    + Các biến số liên quan & định nghĩa
    + Phương pháp phân tích
        - Mô tả
        - Mô hình/kiểm định
    + Các vấn đề khác: dữ liệu bị mất, phân tích kiểm tra
    
* Bảng/hình câm

* Tài liệu tham khảo

* Phụ lục

---

## Các loại phân tích số liệu

* Phân tích mô tả

* Phân tích diễn dịch

---
class: inverse, middle

# Phân tích mô tả

.footnote[
Phùng Khánh Lâm

Khóa hè Giói thiệu nghiên cứu y học, Bà Rịa, 27-29/07/2018
]
---
name: anscombe

## Hãy mô tả dữ liệu mà bạn đang có!!!

.footnote[
Anscombe FJ (1973) Am Stat,27(1):17–21. 
]
---
template: anscombe

<table class="table table-striped" style="margin-left: auto; margin-right: auto;">
 <thead>
  <tr>
   <th style="text-align:center;"> NC </th>
   <th style="text-align:center;"> n </th>
   <th style="text-align:center;"> x - TB </th>
   <th style="text-align:center;"> x - TV </th>
   <th style="text-align:center;"> x - ĐLC </th>
   <th style="text-align:center;"> y - TB </th>
   <th style="text-align:center;"> y - TV </th>
   <th style="text-align:center;"> y - ĐLC </th>
  </tr>
 </thead>
<tbody>
  <tr>
   <td style="text-align:center;"> Nghiên cứu 1 </td>
   <td style="text-align:center;"> 11 </td>
   <td style="text-align:center;"> 9 </td>
   <td style="text-align:center;"> 9 </td>
   <td style="text-align:center;"> 3.316625 </td>
   <td style="text-align:center;"> 7.500909 </td>
   <td style="text-align:center;"> 7.58 </td>
   <td style="text-align:center;"> 2.031568 </td>
  </tr>
  <tr>
   <td style="text-align:center;"> Nghiên cứu 2 </td>
   <td style="text-align:center;"> 11 </td>
   <td style="text-align:center;"> 9 </td>
   <td style="text-align:center;"> 9 </td>
   <td style="text-align:center;"> 3.316625 </td>
   <td style="text-align:center;"> 7.500909 </td>
   <td style="text-align:center;"> 8.14 </td>
   <td style="text-align:center;"> 2.031657 </td>
  </tr>
  <tr>
   <td style="text-align:center;"> Nghiên cứu 3 </td>
   <td style="text-align:center;"> 11 </td>
   <td style="text-align:center;"> 9 </td>
   <td style="text-align:center;"> 9 </td>
   <td style="text-align:center;"> 3.316625 </td>
   <td style="text-align:center;"> 7.500000 </td>
   <td style="text-align:center;"> 7.11 </td>
   <td style="text-align:center;"> 2.030424 </td>
  </tr>
  <tr>
   <td style="text-align:center;"> Nghiên cứu 4 </td>
   <td style="text-align:center;"> 11 </td>
   <td style="text-align:center;"> 9 </td>
   <td style="text-align:center;"> 8 </td>
   <td style="text-align:center;"> 3.316625 </td>
   <td style="text-align:center;"> 7.500909 </td>
   <td style="text-align:center;"> 7.04 </td>
   <td style="text-align:center;"> 2.030578 </td>
  </tr>
</tbody>
</table>

---
template: anscombe

---

## Phân tích mô tả

* Bước đầu tiên trong mọi phân tích thống kê

* Mô tả ngắn gọn đặc tính của mẫu:
    + con số
    + biểu đồ

* Góp phần quyết định hướng phân tích

---

## Phụ thuộc vào loại biến số

* Biến số phân nhóm
    + Số: tần số và tỷ lệ %
    + Biểu đồ: Biểu đồ cột

* Biến số liên tục
    + Số
        - Mô tả vị trí tập trung: trung bình, trung vị
        - Mô tả độ phân tán: độ lệch chuẩn, khoảng IQR
        
    + Biểu đồ: **histogram**, **boxplot**

---
class: inverse, middle

# Phân tích diễn dịch

.footnote[
Phùng Khánh Lâm

Khóa hè Giói thiệu nghiên cứu y học, Bà Rịa, 27-29/07/2018
]
---

## Phân tích diễn dịch

* Giả thuyết thống kê

* Sử dụng phép kiểm thống kê

* Sử dụng mô hình thống kê

---

## Giả thuyết thống kê

.pull-left[

#### Giả thuyết nghiên cứu

* Tuyên bố về mối liên hệ mong đợi giữa các biến số

]

.pull-right[

#### Giả thuyết thống kê

* Giả thuyết KHÔNG

]

.footnote[
Haber J. Chapter 2: Research Questions, Hypotheses and Clinical Questions. In: Nursing Research: : Methods and Critical Appraisal for Evidence-Based Practice. 2009. p. 27–55. 
]

---
name: hypothesis_testing

## Phép kiểm thống kê

---
template: hypothesis_testing

### Các bước thực hiện

1. Xác định giả thuyết muốn chứng minh
2. Xác định giả thuyết **KHÔNG** (null hypothesis)
3. Tính thông số thống kê dựa vào dữ liệu trên mẫu
4. Tính test statistics (phụ thuộc vào phép kiểm định)
5. Tính trị số p
6. Lý giải kết quả, rút ra kết luận

---
template: hypothesis_testing

### Lựa chọn phép kiểm thống kê

---
name: statistical_models

## Mô hình thống kê

---
template: statistical_models

### Các bước thực hiện

1. Giả định mô hình về mối liên hệ giữa biến số phụ thuộc và biến số độc lập
2. Đánh giá sự phù hợp của mô hình
3. Ước tính các thông số từ mô hình (ước lượng điểm, ước lượng khoảng)
4. Kiểm định giá trị các thông số
5. Lý giải kết quả, rút ra kết luận

---
template: statistical_models

### Lựa chọn mô hình thống kê

---

## Phép kiểm vs. Mô hình

.pull-left[

### Phép kiểm thống kê

* Kết quả:
    + Bác bỏ/chấp nhận giả thuyết thống kê (p)
    
* Không cho phép hiệu chỉnh cho các yếu tố gây nhiễu

* Giả định: 
    + Phân phối của biến số
]

.pull-right[

### Mô hình thống kê

* Kết quả:
    + Bác bỏ/chấp nhận giả thuyết thống kê (p)
    + Độ lớn của mối liên hệ (khoảng tin cậy)
    
* Cho phép hiệu chỉnh cho các yếu tố gây nhiễu
    
* Giả định:
    + Phân phối của biến số phụ thuộc
    + Mối liên hệ giữa các biến số
]

---

### Ý nghĩa thống kê vs. ý nghĩa lâm sàng

<table class="table table-striped" style="margin-left: auto; margin-right: auto;">
 <thead>
  <tr>
   <th style="text-align:center;"> NC </th>
   <th style="text-align:center;"> Thuốc </th>
   <th style="text-align:center;"> Giá </th>
   <th style="text-align:center;"> n </th>
   <th style="text-align:center;"> Thay đổi cholesterol (mg/%) </th>
   <th style="text-align:center;"> KTC 95% </th>
   <th style="text-align:center;"> Trị số p </th>
  </tr>
 </thead>
<tbody>
  <tr>
   <td style="text-align:center;"> 1 </td>
   <td style="text-align:center;"> A </td>
   <td style="text-align:center;"> Rẻ </td>
   <td style="text-align:center;"> 30 </td>
   <td style="text-align:center;"> -40 </td>
   <td style="text-align:center;"> (-118, 38) </td>
   <td style="text-align:center;"> 0.32 </td>
  </tr>
  <tr>
   <td style="text-align:center;"> 2 </td>
   <td style="text-align:center;"> A </td>
   <td style="text-align:center;"> Rẻ </td>
   <td style="text-align:center;"> 3000 </td>
   <td style="text-align:center;"> -40 </td>
   <td style="text-align:center;"> (-47, -32) </td>
   <td style="text-align:center;"> &lt;0.001 </td>
  </tr>
  <tr>
   <td style="text-align:center;"> 3 </td>
   <td style="text-align:center;"> B </td>
   <td style="text-align:center;"> Rẻ </td>
   <td style="text-align:center;"> 40 </td>
   <td style="text-align:center;"> -20 </td>
   <td style="text-align:center;"> (-84, 44) </td>
   <td style="text-align:center;"> 0.54 </td>
  </tr>
  <tr>
   <td style="text-align:center;"> 4 </td>
   <td style="text-align:center;"> B </td>
   <td style="text-align:center;"> Rẻ </td>
   <td style="text-align:center;"> 4000 </td>
   <td style="text-align:center;"> -2 </td>
   <td style="text-align:center;"> (-8, 4) </td>
   <td style="text-align:center;"> 0.54 </td>
  </tr>
  <tr>
   <td style="text-align:center;"> 5 </td>
   <td style="text-align:center;"> C </td>
   <td style="text-align:center;"> Đắt </td>
   <td style="text-align:center;"> 5000 </td>
   <td style="text-align:center;"> -5 </td>
   <td style="text-align:center;"> (-8, -1) </td>
   <td style="text-align:center;"> 0.012 </td>
  </tr>
</tbody>
</table>